– Porozumienie, które wynegocjowaliśmy, to podwójne zwycięstwo – powiedział premier Mateusz Morawiecki po zakończonym szczycie Rady Europejskiej 10 grudnia br. Ostatecznie konkluzje Rady dotyczące tzw. mechanizmu warunkowości wypłaty funduszy unijnych przyjęły treść, które spowodowały, że Polska i Węgry zrezygnowały z użycia weta. Nowy budżet Unii Europejskiej na lata 2021-27, wraz z tzw. Funduszem Odbudowy po pandemii, sięgnie 1.8 bln euro, z czego Polska otrzyma 770 mld zł.  

Premier Morawiecki tłumaczył, że mechanizm warunkowości został ograniczony „bardzo precyzyjnymi kryteriami”. Jak czytamy w oficjalnym komunikacie rządu, kwestie ochrony i kontroli budżetu oraz zapobiegania korupcji zostaną oddzielone od tzw. kwestii praworządności, zaś stwierdzenie naruszenia praworządności nie będzie jednoznaczne z uruchamianiem sankcji.

Co równie istotne, mechanizm ten będzie mógł zostać użyty dopiero w momencie, kiedy Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wypowie się na temat jego zgodności z unijnym prawem, a jeżeli Komisja Europejska będzie chciała rozpocząć proces odebrania krajowi unijnych funduszy, to kraj ten będzie mógł poprosić szefa RE o przeniesienie sprawy na najbliższy unijny szczyt.

– Przyjęte konkluzje blokują w przyszłości możliwość zmiany tych zasad wbrew Polsce

– podkreślił szef polskiego rządu. – Naszym celem nie było zablokowanie budżetu dla zablokowania budżetu, veto dla veta, tylko zablokowanie złego, niesprawiedliwego mechanizmu, który mógł doprowadzić do odebrania Polsce funduszy. Taka była stawka tych negocjacji – dodał, dziękując premierowi Węgier Viktorowi Orbanowi za „wspólną pracę”.

Z kompromisu zadowolony jest również prezes Prawa i Sprawiedliwości. – Zrobiliśmy wszystko, żeby obronić polską suwerenność. Dzisiaj jest ona lepiej chroniona niż przed porozumieniem – powiedział wicepremier Jarosław Kaczyński w wywiadzie dla „Gazety Polskiej” i TV Republika. – To porozumienie jest jak szabla, której w razie ataku na nas będziemy mogli użyć”.

Gdybyśmy go nie wynegocjowali, nie doprowadzili do tak precyzyjnego opisania efektów naszych ustaleń, ujęcia ich w obowiązującą w Unii formułę wytycznych, wówczas bylibyśmy nieporównywalnie mniej skuteczni. (…) Dodatkowo proszę pamiętać, iż utrzymaliśmy fundusze, które w tej perspektywie budżetowej są dla naszego kraju niezwykle korzystne – zaznaczył.

Innego zdania są politycy Solidarnej Polski, która współtworzy Zjednoczoną Prawicę. – Decyzja o przyjęciu rozporządzenia w pakiecie budżetowym bez prawnie wiążących zabezpieczeń jest błędem – napisał na Twitterze wicepremier i minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Jak dodał, „wynegocjonowane konkluzje Rady Europejskiej nie są obowiązującym prawem i mają wyłącznie charakter politycznego stanowiska”.  

Podobną opinię co do mechanizmu warunkowości wyraził dzień po szczycie były minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski (KO). – Konkluzje Rady są tylko interpretacją woli jednego z graczy, czyli państw członkowskich. (…) Gdy tylko Trybunał Sprawiedliwości potwierdzi to, że rozporządzenie jest legalne, zgodne z traktatami, to Komisja ma wstecz zacząć ewentualne naruszenia ścigać, żeby przedstawić wnioski Radzie – powiedział w TVN24.

Jeszcze tego samego dnia Komisja Europejska złożyła na posiedzeniu ambasadorów państw UE deklarację dotyczącą unijnego budżetu i mechanizmu warunkowości, w której – jak podała PAP – zobowiązała się do stosowania zapisów konkluzji, przyjętych na szczycie.

Jak napisał niemiecki „Der Spiegel”, naruszenia praworządności mają być karane tylko wtedy, gdy mają wpływ na wykorzystanie funduszy UE. – Pomijane są inne naruszenia podstawowych wartości, takie jak ograniczenie wolności mediów i wolności słowa lub ucisk mniejszości – dodał autor analizy. Jeszcze inaczej meritum kompromisu przedstawił „Frankfurter Allgemeine Zeitung”. – W przyszłości płatności z funduszu wspólnotowego będą powiązane z rządami prawa. Ten mechanizm pozostaje nietknięty. Jedynie jego zastosowanie jest nieco opóźnione. Jest to jednak również uzasadnione: instrument jako taki nie może budzić żadnych wątpliwości (prawnych) – czytamy.           

opr. bo